Zgrada Biblioteke i studentskog centra Univerziteta za ekonomiju i poslovne studije u Beču dobila je jednu od najznačajnijih evropskih nagrada u oblasti arhitekture, RIBA nagradu, koju je projektovao arhitektonski studio Zahe Hadid u saradnji sa arhitektama Patrikom Schumacherom i Corneliusom Schlotthauerom.

Piše: Boris Trapara, arhitekta i istoričar arhitekture

U neposrednoj blizini poznatog bečkog zabavnog parka Prater, na adresi Welthandelsplatz 1, nalazi se reprezentativni kampus jednog od najboljih univerziteta u Evropi, Univerziteta za ekonomiju i poslovne studije (njemački: Wirtschaftsuniversität) popularno nazvan Campus WU. Zgrade kampusa dizajnirali su priznati arhitektonski biroi iz Austrije, Njemačke, Španije, Engleske i Japana. Među savremnim arhitektonskim objektima ističe se zgrada Biblioteke i studentskog centra koju je projektovao arhitektonski studio Zahe Hadid u saradnji sa arhitektama Patrikom Schumacherom i Corneliusom Schlotthauerom. Saradnja međunarodnog tima arhitekata rezultovala je zgradom koja asocira na svemirski brod usidren u jednako primamljivo okruženje arhitekture budućnosti.

Arhitektura koja reflektuje ideje, vrijednosti i potrebe savremenog obrazovanja

Glavni grad Austrije univerzitetski je centar koji posebnu pažnju posvećuje infrastrukturi namjenjenoj obrazovanju i studentima. Visok studentski standard najbolje se oslikava na primjeru Campusa WU koji predstavlja viziju modernog univerziteta i čija arhitektura reflektuje ideje, vrijednosti i potrebe savremenog obrazovanja. Izgradnja vizionarski osmišljenog kampusa paviljonskog tipa koji se sastoji od 6 glavnih zgrada i koji se prostire na 10 hektara počela je u junu 2010. godine i trajala je tri godine. Prostor je oplemenjen urbanim mobilijarom i u potpunosti prilagođen potrebama korisnika i osmišljen tako da privlači i podstiče korisnike na interakciju. Ukupna vrijednost projekta iznosila je 492 miliona eura. Uložena novčana sredstva govore o položaju, tretmanu, i ulozi koju studentska zajednica ima u Austriji.

Savremeno projektovano okruženje ističe vrijednosti svakog od arhitektonskih objekata koji ga čine

Smještena u srcu studentskog kampusa, zgrada Biblioteka i studentskog centra izlazi na glavni trg i predstavlja nastavak tog trga sa kojim je u istom nivou u osnovi prizemlja. Drugi arhitektonski objekti koji okružuju ovu zgradu projektovani su u duhu savremene arhitekture i međusobno grade dobru vezu u okviru kompleksa koji je sa aspekta oblikovnosti izolovan u odnosu na okruženje. Estetske vrijednosti, integritet, kao i opšti utisak svake od zgrada kampusa nisu umanjeni činjenicom da se na malom prostoru nalizi velika koncentracija izuzetno upadljivih arhitektonskih formi. Naprotiv, savremeno projektovano okruženje ističe vrijednosti svakog od arhitektonskih objekata koji ga čine, pa ipak pozicija objekta, mjerilo i volumen fasade daje dominantnu ulogu u okruženju zgradi Biblioteke i studentskog centra. Campus WU broji više od 20 000 studenata i oko 1 500 uposlenih i bez sumnje je u samom vrhu najboljih i najmodernijih visokoobrazovnih institucija u Evropi. Ova pozicija je djelomično i omogućila izgradnju vrijedne infrastrukture.

Razvoj savremene arhitekture kroz oblikovnost, materijalizaciju, tehnička rješenja i  promišljanje prostora

Konstruktivno zahtjevan oblik zgrade Biblioteke i studentskog centra vizuelno je podijeljen po principu konstrasta, ali ne samo sa aspekta kolorita, nego i sa aspekta prostornih odnosa. To je omogućeno upotrebom prenapregnutog betona. Na fasadi se konstantno odvija igra svjetla i sjene. Dio fasade je tretiran bijelom bojom, a izuzetno dominantan konzolni istak koji nosi čitaonicu je crne boje. Radi se o tkz. šok mjerilu gdje posjetilac u pristupnoj sekvenci ima osjećaj da pomenuti dio zgrade lebdi u vazduhu. Dramatičnost fasade povećava i njena nagetost prema trgu, odnosno prema glavnom ulazu iznad kojeg se pruža konzolni istak smjelih dimenzija. Posmatrajući zgradu iz neposredne blizine neminovno stičete utisak da se radi o nečemu što više liči na svemirski brod nego na arhitektonski objekat. Taj utisak pojačavaju zaobljene ivice i fluidnost u oblikovanju enterijera i eksterijera.

Razvoj savremene arhitekture kroz oblikovnost, materijalizaciju, tehnička rješenja i  promišljanje prostora očit je na zgradi Biblioteke i studentskog centra. Oblikovnost fasde, a samim tim i cjelokupne mase zgrade može izazvati diskusiju o pozitivnim i negativnim stranama, ali bez obzira da li će vam se ovakva arhitektura dopasti, ili ne, ipak se radi o nesvakidašnjem i jedinstvenom arhitektonskom objektu.

Ukupna površina

Prostorije zgrade zauzimaju ukupnu površinu od 28 000 m2 i formirane su oko zajedničkog centralnog hola pozamašnog volumena. Cilj je bio da se funkcionalno jasno definišu grupe prostorija kako bi se upotreba zgrade učinila lakšom i jednostavnijom za korisnike. U jednom bloku smješteni su biblioteka, studentski centar i servisne prostoriije, u drugom bloku se nalaze studentska služba i kancelarije administracije i uprave. Unutrašnjost je oblikovana tako da prostor „teče“, pa ne postoje vizuelno jasne podjele između različitih grupa prostorija. Ovome su doprinjeli upotreba kosina (rampi), oblikovnost enterijera, kosi zidovi i kosi stubovi, kao i savremena materijalizacija. Različiti prostori koji se nalaze na različitim visinama međusobno su povezani mostovima, terasama, galerijama, i stepeništima.

Rasvjeta u enterijeru

Velika pažnja posvećena je vještačkom svjetlu u enterijeru zahvaljujući kojem su naglašene sve estetske vrijednosti zgrade. Vođa projektantskog tima ARUP koji je dizajnirao rasvjetu u enterijeru bila je Paula Longato. Od ključne važnosti za uspješnu realizaciju projekta rasvjete bila je ukljućenost ARUP-a u proces projektovanaj zgrade od samog početka.

Enterijer je tretiran bijelom bojom, ali zbog načina na koji je oblikovan na posjetioca ostavlja utisak izuzetno dinamičnog prostora. Prizemljem dominira centralni hol koji se pruža u visinu kroz četiri etaže zgrade, a komunikacija je omogućena preko širokih kosina (rampi) i stepeništa. Podrumska etaža sadrži tehničke i servisne prostorije sa posebno projektovanim skladištima za knjige i časopise. Na ukupno šest etaža smještene su prostorije za administraciju, sale za sastanke, svečana dvorana, kancelarije, studentska služba, jezičke i kompjuterske labaratorije, predavaonice, čitaonice, kafeterija, prodavnice, knjižare, kao i prostori za individualni i grupni rad. Posebno lijepe vizure pružaju se sa viših spratova zgrade na Kampus, na Prater i na cijeli Beč. Poslijednja dva sprata funkcionalno pripadaju biblioteci i čitaonici koja se većim dijelom nalazi na konzolnom istaku iznad glavnog ulaza u zgradu. Uzimajući u obzir da je fasada postavljena pod uglom od 35° površina etaža se povećava krećući se od prizemlja ka vrhu zgrade. Cilj projektnog zadatka je bio da se studentima Campusa WU omogući pristup na jednom mjestu za sadržaje koji su neophodni od upisa na fakultet, preko studentske službe i administracije, do diplomiranja i Centra za podršku u traženju prvog zaposlenja.

Zgrada Biblioteke i studentskog centra Univerziteta za ekonomiju i poslovne studije u Beču dobila je jednu od najznačajnijih evropskih nagrada u oblasti arhitekture, RIBA nagradu

Zgrada Biblioteke i studentskog centra Univerziteta za ekonomiju i poslovne studije u Beču je 2014. godine dobila jednu od najznačajnijih evropskih nagrada u oblasti arhitekture, RIBA nagradu. U obrazloženju Kraljevskog instituta britanskih arhitekata koji dodjeljuje ovu nagradu stajalo je: „Zgrada ne samo da ispunjava, nego i nadmašuje svoju funkciju kao jasno čitljiv i koristan resurs u novom okruženju. Popularnost zgrade među studentima i korisnicima kao mjesta za učenje je očita.“ Jasno je da je zgrada svojom arhitekturom postala svojevrstan katalizator u prostoru sa kojim djeluje motivirajuće na studentsku zajednicu. Funkcionalnost i estetika su ostvareni kroz fluidnost prostora dizajniranog da zadovolji najviše zahtjeve u pogledu kvalitete materijalizacije i savremenog duha vremena.