Značajan iznos budžetskih sredstava izdvaja se za troškove za energiju javnih objekata, te predstavlja veliki udio u već neadekvatnom javnom budžetu.

Autori:  Jasmina Kafedžić, dipl.ing.arh., Samra Prašović, dipl.ing.maš., Elma Kapetanović, BA menadžmenta, Ada Eminagić Krka, MA dipl.ing.arh.

Neracionalna potrošnja energije i trend sve veće potražnje za istom, sa jedne strane, te konstantno povećanje cijene energije, koja je još uvijek zasnovana na socijalnim komponentama, kao i sve strožiji propisi zaštite okoliša, s druge strane, čine da energijska efikasnost postane prioritet, te zauzme značajno mjesto kao optimalno rješenje koje nema alternative.

Značajan iznos budžetskih sredstava izdvaja se za troškove za energiju javnih objekata, te predstavlja veliki udio u već neadekvatnom javnom budžetu.

Prepreka poboljšanju energijske efikasnosti u FBiH je pored nedostatka finansijskih sredstava i nedostatak sistemskog pristupa, koji bi osigurao dugoročno održivo upravljanje energijom, sa posebnim akcentom na javni sektor, jer poboljšanje energijske efikasnosti ne podrazumijeva samo primjenu tehničkih rješenja, nego i samu organizaciju, upravljanje i pravilnu upotrebu energije.

Kao odgovor na identifikovane prepreke, a ujedno i odgovor na EU zakonodavstvo, Zakon o energijskoj efikasnosti u Federaciji BiH, između ostalog, propisuje i obavezu sistemskog upravljanja energijom u javnom sektoru.

O Informacionom sistemu energijske efikasnosti u Federaciji BiH (ISEE)

S ciljem ispunjavanja obaveze iz Zakona, odnosno uspostavljanja sistemskog upravljanja energijom u javnom sektoru, te u svrhu obezbjeđenja što većeg nivoa dostupnosti informacija, putem Pravilnika o informacionom sistemu energijske efikasnosti FBiH, Fond za zaštitu okoliša Federacije BiH je uspostavio Informacioni sistem energijske efikasnosti u FBiH (ISEE). Isti treba da služi kao važan alat vlastima za praćenje potrošnje energije, te donošenje politika i strateških pravaca djelovanja kada je u pitanju energijska efikasnost.

Zakonom prepoznatim obveznicima je dodijeljena uloga nosioca podataka za ISEE. Osnovna svrha ISEE je da putem podataka dostavljenih od strane nosioca podataka obezbijedi centralnu bazu sa sveobuhvatnim informacijama o potrošnji energije na nivou, kako pojedinog objekta, tako i resora i više (npr. potrošnja energije u obrazovnim objektima ili na nivou kantona/općine i sl.), o stanju objekata i pripadajućih tehničkih sistema, te o potencijalima za ostvarenje ušteda. U ISEE se mogu na jednom mjestu naći svi zakonski i strateški dokumenti iz ove oblasti, podaci o potrošnji energije i vode u svim javnim objektima, podaci o ostvarenim uštedama nakon primjene mjera povećanja energijske efikasnosti, registar izdatih energijskih certifikata zgrada, registar obavljenih pregleda tehničkih sistema (sistema grijanje i klimatizacija), a istovremeno služi za verifikaciju ostvarenih ušteda, te izvještavanje u skladu sa propisanim obavezama. Na ovaj način korisnici mogu identificirati koje su to “slabe karike u lancu”, te samim tim usmjeriti aktivnosti i djelovanja ka projektima sa najvećim potencijalnim uštedama kako energije, tako i novčanih sredstava.

ISEE se može pristupiti online putem: www.iseefbih.ba

Struktura ISEE

ISEE je platforma složene strukture koja objedinjuje pet nezavisnih komponenti sa aplikacijama i bazama podataka koje komuniciraju sa krovnom aplikacijom – Integralna obrada i analiza podataka informacionog sistema energijske efikasnosti (Interface), a na čijem se razvoju i unaprjeđenju kontinuirano radi.

Nosioci podataka u ISEE – K1, K2 i K3

Organi i tijela Federacije BiH, kantona i JLS, organi javne uprave, organizacije, regulatorna tijela, javne ustanove, agencije, javna preduzeća

Nosioci podataka u ISEE – K4 i K5

Ovlaštena lica za provođenje energijskih pregleda i certificiranje objekata i tehničkih sistema.

Zbirni registar svih dokumenata i akata kojima se uređuje, definira, planira i izvještava u oblasti energijske efikasnosti uključujući i oblast upravljanja energijom u javnom sektoru u FBiH.

Komponenta 2 – Sistem za monitoring i verifikaciju ušteda (SMiV)

Platforma u koju se registruju usvojeni Planovi/Programi EE te putem koje se prikupljaju podaci i vrši proračun uštede energije i smanjenja emisije CO₂ postignuti kroz implementaciju mjera/projekata EE, verifikacija ušteda energije na osnovu provedenih mjera EE, odnosno praćenje ispunjenja indikativnih ciljeva zadatih u planovima/programima EE.

Komponenta 3 – Sistem za upravljanje energijom (SUE)

Platforma za praćenje i analizu potrošnje energije i vode u objektima javnog sektora i javnoj rasvjeti, koja služi kao obavezni alat za sistemsko upravljanje energijom. Služi za prikupljanje i unos osnovnih podataka o objektima i javnoj rasvjeti, te kontrolu potrošnje energije i vode, kao i analizu odnosno izvještavanje.

Pristup odnosno rad u ISEE korisnicima se omogućava tek po okončanju obavezne obuke, koja podrazumijeva obuku za korištenje ISEE, a koju organizuje Fond. Pored redovne obavezne obuke, korisnici su dužni pohađati i redovno usavršavanje u skladu sa razvojem ISEE.

Upravljanje energijom – prilika za ostvarenje ušteda javnog novca u FBiH

Pored ISEE, za potrebe sistemskog upravljanja energijom, Pravilnikom je propisana i obaveza uspostave organizacione šeme upravljanja energijom (OŠUE) u javnom sektoru u Federaciji BiH, koja podrazumijeva uspostavljanje hijerarhije kroz tri nivoa imenovanih lica i to:

• energijski saradnik
• energijski menadžer
• energijski menadžer koordinator

Upravljanje energijom u javnom sektoru putem OŠUE omogućava sistemski organizovanu realizaciju aktivnosti, od prikupljanja i unosa podataka od strane energijskih saradnika o potrošnji energije i vode za svaki javni objekat, pa do izrade akcionih planova i programa, te izvještavanja o ostvarenim uštedama od strane energijskih menadžera odnosno energijskih menadžera koordinatora. OŠUE, prema predlošku iz Pravilnika o ISEE, izrađuje se za svaki nivo vlasti, a obuhvata sve objekte iz pripadajuće nadležnosti.

U proteklom periodu radilo se na uspostavi OŠUE u svim administrativnim jedinicama u FBiH i provođenju obuka za sva imenovana lica iz navedene šeme, kako bi isti mogli na adekvatan način i u punom kapacitetu iskoristiti sve potencijale koje ISEE pruža. Ilustracije radi, o kompleksnosti uspostavljanja OŠUE u javnom sektoru, govori činjenica da se okončanjem formiranja iste za područje FBiH očekuje imenovanje cca 4.000 stručnih lica.