Piše: Adnan Đug dipl.ing.arh.

Buka i zagađenje bukom je često zanemaren problem onečišćenja okoliša. Obzirom da dokazano utiče na zdravlje i život ljudi, ovisno o nacionalnim standardima, propisane su dopuštene razine buke u prostorima u kojima borave ljudi i vezane su uz ljudske djelatnosti, vrstu objekta, namjenu prostora ili doba dana. Prozor kao građevinski element, obzirom da zid pretvara u složenu pregradu, značajno utiče na razinu buke koja dospijeva u unutrašnji prostor. Osim same zvučne izolacije prozora i sve ostale komponente značajno utiču na zvučnu izolaciju (npr. nadgradna roletna, ventilacioni elementi u prozoru…), sve do same ugradnje prozora koja takođe može značajno da degradira samu zvučnu izolaciju prozora. Neželjeni procjep u ugradbenoj fugi između zida i prozora veličine 1mm može da uzrokuje pad zvučne izolacije za 13 dB.

Zvučna izolacija prozora i vrata prema BAS EN 14351-1, se određuje u skladu sa EN ISO 140-3 (referentna metoda) ili tabelarno u skladu sa dodatkom B iz BAS EN 14351-1 ali samo do zvučne izolacije prozora od Rw≤39 dB ili Rw+Ctr≤35 dB. Rezultati ispitivanja se moraju ocijeniti u skladu sa EN ISO 717-1.

U prvom slučaju, testiranje se preporučuje na testnom uzorku veličine 1,23 x 1,48 m, koji je potrebno da bude pohranjen na ispitnoj temperaturi 24h prije samog testa, a za ispitnu temperaturu se preporučuje 20˚C ± 3˚C u obje ispitne komore. Temperatura može naročito da utiče na uzorke sa laminiranim staklima. Za uzorke čiji je odnos površine do 2:1 se ne očekuje da pokažu razliku u zvučnoj izolaciji veću od 3 dB. Generalno ispitivanja na kvadratnim uzorcima mogu dati niže vrijednosti zvučne izolacije nego ispitivanja na pravougaonim uzorcima iste površine.

Prostor između uzorka i otvora između dvije ispitne komore (komora za mikrofon i zvučni izvor) koji je uobičajeno od 10-13 mm, mora biti ispunjen apsorbirajućim materijalom npr. mineralnom vunom i zrakopropusno zabrtvljen elastičnom brtvom s obje strane uzorka.

Vrijednosti dobijene ispitivanjem uspoređuju se s referentnim vrijednostima na mjernim frekvencijama unutar raspona od 100 Hz do 3 150 Hz za područje jedne trećine oktave i 125 Hz do 2 000 Hz za područje oktave kako je prikazano u tablici 3, EN ISO 717-1 uz prikaz referentne krive.

Ekstrapolacijska pravila za različite veličine prozora primjenjuju se samo za prozore veće od ispitanog uzorka (uzorak 1,23 x 1,48 m) u tri intervala, od 50-100%, 100-150% i preko 150%, pri čemu se vrijednost zvučne izolacije koriguje za -1 dB, kako je prikazno u tablici B.3, BAS EN 14351-1.

Pri određivanju zvučne izolacije prema BAS EN 14351-1, tablica A1, poredeći međuzavisnost karakteristika i komponenti, navodi se da će promjena profila i ostakljenja vjerovatno promijeniti ispitane karakteristike prozora, dok se promjena materijala rama tretira samo kao mogućnost, dakle, promjena materijala će možda promijeniti rezultate ispitivanja.

Promjena ostakljenja je dozvoljena bez novog testa prozora, pod uslovom da ostakljenje ima isti ili bolji R_W i/ili R_W + C_tr. Ovo pravilo ne važi za ostakljenje sa SF6.

Važno je napomenuti da vrsta staklene šajbe (obično staklo, termički kaljeno staklo, toplotno ojačano staklo, hemijski ojačano staklo) ne utiče na zvučnu izolaciju. Ovo se opet ne odnosi na stakla čije šajba je nastala laminacijom dvije staklene šajbe.

Pored indexa zvučne izolacije R_w izražene u dB, potrebno je izraziti i faktore umanjenja C i C_tr, izražene u zagradi iza broja decibela npr. 33 (-1,-4), za R_w (C, C_tr). Faktori umanjenja su uvijek negativne vrijednosti i predstavljaju korekciju indeksa zvučne izolacije u ovisnosti na frekvenciju zvuka. C se odnosi na tzv. pink noise a to su visoke frekvencije zvuka razgovora, muzike, TV-a.., odnosno svakodnevne buke, dok C_tr predstavlja korekciju u odnosu na niske frekvencije tzv. buke saobraćaja, traffic noise. Ostakljenja u pravilu pokazuju najveća slabljenja indexa zvučne izolacije kada su izložena buci niske frekvencije i ta umanjenja idu i do 5 dB što predstavlja značajna slabljenja.

Zvučna izolacija prozora kao građevinskog elementa dakle može se odrediti ispitivanjem u skladu sa EN ISO 140-3, ili tabelarno u skladu sa dodatkom B iz BAS EN 14351-1. Određivanje zvučne izolacije tabelarnim putem zahtjeva minimalno 3. klasu zrakopropusnosti, odnosno klasu 2 za klizne prozore/ vrata, u skladu sa opštim uslovima.

Primjer određivanja Rw prozora tabelarnim putem dat je u BAS EN 14351-1.

Za prozore koji ispunjavaju opšte uslove, koriste se sljedeći koraci:

1. b) Tabela B.1: R_w za prozor se nalazi na osnovu R_w za IGU – ostakljenje (eng. insulating glass unit);
2. c) Tabela B.2: R_w + C_tr za prozor se nalazi na osnovu R_w + C_tr za IGU;
3. d) prozor C = -1 dB;
4. e) izračunati prozor C_tr = “Tabela B.2” (R_w + C_tr (prozor)) – “Tabela B.1” (R_w (prozor));
5. f) korekciju prema tabeli B.3, ako je potrebno;
6. g) CE oznaka prozora: R_w (C; C_tr) na osnovu rezultata koraka a), c), d) i e).

PRIMJER CE oznaka za jednokrilni vertikalno klizni prozor, dimenzija 1,2 m x 1,6 m, 1 dihtung, propusnost zraka Klasa 3 i IGU sa R_w (C; C_tr) = 30 (-1; -4) dB

IGU R_w = 30 dB podrazumijeva prozorski R_w = 33 dB

IGU R_w + C_tr = 26 dB podrazumijeva prozorski R_w + C_tr = 28 dB

C = -1dB

C_tr = 28dB – 33dB = -5dB

Površina 1,2 m x 1,6 m = 1,92 m² < 2,7 m², tako da nije potrebna korekcija, tj. CE oznaka za zvučnu izolaciju prozora iz ovog primjera će biti R_w (C; C_tr) = 33 (-1; -5).

Više informacija putem tehničke podrške profine BH d.o.o.

KÖMMERLING – Vaš prozor u bolji svijet