Kuća za odmor u Rogači predstavlja drugu realizaciju beogradskog biroa AVL na ovom području – projektirana da se diskretno, gotovo neprimjetno, stopi s kosmajskim pejzažem.

FAKTOGRAFIJA:

Naziv objekta: Kuća na Kosmaju
Lokacija: Kosmaj, Sopot, Rogača
Veličina objekta: 200m² bruto kuća + 80m² bruto pomoćni objekat
Investitor: privatni
Vrsta projekta: kompletno projektovanje
Datum projekta: 2021.
Status: realizovano: 2024.

Projektni tim:
ATELJE VLADISLAV LALICKI d.o.o (u saradnji sa LARK doo)
Vladislav T. Lalicki, dipl.ing.arh, autor i odgovorni projektant
Jelena Jovanović, mast.ing.arh, autor i projektant
Boris Kosturanov, dipl.ing.arh, autor i projektant

Saradnici:
Milena Stojković, mast.ing.arh, projektant
Ivana Nikolić, dipl.ing.arh, projektant
Teodora Marković, mast.ing.arh, projektant

Konstrukcija: Radovan Vujović, dipl.ing.građ.
Dizajn rasvete: Devotee d.o.o

Foto: Rade Kovač i AVL

Učesnici u izvođenju radova:
Glavni izvođač radova: KBTS d.o.o.
Fasadna PVC stolarija: Profiplast doo (profili Rehau)
Zidovi: Ytong
Crep: Creaton
Drvene fasadne obloge: ArixShop
Behaton: Vibbet d.o.o.
Rasveta: Devotee d.o.o.
Bazen: Pools.rs d.o.o.

“Tradicija nije obožavanje pepepla, već čuvanje plamena” Gustav Mahler
Porodična kuća za stanovanje ili povremeni boravak na parcelama različitih oblika i veličina, na obroncima grada, u takozvanom liminalnom prostoru gde se najjače oseća urbano – ruralni koontnuum u načinu života i povezanost sa prirodnim okruženjem oduvek je predstavljala za mnoge arhitekte jednu od najinspirativnijih projektantskih tema. Kuća za odmor u naselju Rogača, u beogradskoj prigradskoj Opštini Sopot, na obroncima planine Kosmaj, osmišljena je da se diskretno i nenametlivo integriše u okolni pejzaž, i predstavlja drugu realizaciju ove tipologije beogradskog biroa AVL na ovom subplaninskom području.

Specifična “L” forma parcele, koja se sastoji od pristupnog, užeg dela orijentisanog ka istoku, relativno ravne konfiguracije terena, i zadnjeg, šireg dela parcele, sa naglašenim nagibom ka zapadu, uslovila je pozicioniranje samog objekta. Objekat je značajno povučen od pristupnog puta u dubinu parcele gde se ona širi, deleći parcelu na izduženo pristupno i zadnje dvorište na pokrenutom terenu sa kojeg se pruža nepregledni pogled na okolni krajolik, a istovremeno čuva privatnost korisnika. Forma i funkcionalni raspored prostorija se snažno oslanjaju na pouke Rajtovih „prerijskih“ i „usonijskih“ naglašeno horizontalnih kuća sa nadstrešnicom koja se nadvija nad celom građevinom, koja senkom otkriva volumen i tektonski kvalitet objekta.

U oblikovanju se težilo jasnoj izražajnosti primarnih formi objekta, lucidnom prožimanju horizontalne dispozicije linija i masa i relativno kraćih vertikala u vidu izbalansiranih punih i transparentnih polja, odnosno zidova i zastakljenih fasadnih površina. Upečatljiv je arhitektonski element neprekinute oštre linije strehe, koja dubokim senkama naglašava trodimenzionalnost arhitekonske forme objekta, dajući čitavoj kompoziciji izrazito dinamičan karakter. Viševodni krovovi sa naglašenim prepustima kojima su, u zoni dnevnog boravka, formirani tremovi bez stubova, a kuća zaštićena od prejakog sunca i atmosferilija, postaju izražajan vizuelni marker prisustva objekta u pejzažu. Funkcionalni raspored prostorija objekta osmišljen je s ciljem da pruži ugodno okruženje za savremenu porodicu, potpuno prilagođen modernom načinu stanovanja, radu od kuće, igri dece, rekreaciji i zajedničkim okupljanjima sa prijateljima.

Glavni ulaz je projektovan sa pristupne, istočne strane. Kuća sadrži jasno diferenciranu dnevnu i noćnu zonu, prilagođene potrebama članova porodice. Komforan dnevni boravak kao mesto okupljanja, boravka i druženja eksponiran je zapadno i južno, ka padini i pogledu. Otvoreni plan dnevnog boravka, trpezarije i kuhinje omogućava fluidnost prostora, maksimmalnu dnevnu osvetljenost primenom kliznih fasadnih portala kao gest povratka pejzažu i traženja neposrednijeg kontakta sa okolnom prirodom. Noćna zona kuće orijentisana je ka istoku, sa izuzetkom „master“ sobe, koja ima orijentaciju na tri strane sveta. Uklanjanjem ugla kuće na mestu gde je ona „najjača“, postavljanjem staklenih portala koji vode na trem, postiže se zona preklapanja unutrašnjeg i spoljnog prostora čime se povećavaju mogućnosti upotrebe jednog i drugog.

Eliminacijom ugla, što je poznati motiv modernog pokreta arhitekture, zidovi počinju da poprimaju karakter panela, usled čega se pogled posmatrača ne zaustavlja u uglu prostora dnevnog boravka ili „master“ sobe, već kontrolisno prolazi napolje ka okolnom pejzažu. Nikakav vizuelni prekid ni spolja ni iznutra ne označava granice ova dva prostora niti predstavlja prepreku interakciji spoljašnjeg i unutrašnjeg prostora. Dnevnu zonu karakteriše unutrašnji prostor u kojem se nadovezuju prostori kuhinje, trpezarije i dnevne sobe različitih visina, koje su određene u kontekstu šireg prostora. Tavanice se kombinuju i preklapaju, pri čemu je tavanica dnevnog boravka viša kako bi se postigla veća voluminoznost prostora i istovremeno onemogućilo stapanje manjih prostorija u veću, gubeći tako svoj identitet prilikom njihovog prožimanja. Severno od kuće, u liniji sa njom, projektovan je pomoćni objekat, sa garažom, tehničkom prostorijom i teretanom.

Južno od kuće, projektovan je mali plato sa bazenom i letnjom kuhinjom. Tri objekta čine jedinstvenu kompozicionu i funkcionanu strukturu i celinu. Horizontalnom i vertikalnom podelom, fasade su izdeljene na površine koje u različitoj primeni materijala čine omotač objekta i tercijarni sloj likovno-prostorne kompozicije. Materijalizacija fasada je jednostavna i svedena u primeni odabranih materijala, koji kombinuju teksture i boje zidnih površina. Preovlađuju svetle površine u dekorativnom fasadnom malteru, ali je na delovima zidova, kao obloga prozorskih parapeta, kao i pod celom strehom, primenjena obloga od sibirskog ariša. Mali žljeb između fasadne površine i strehe takođe je opšiven drvetom, čime je dodatno potenciran „lebdeći“ efekat krova. U akcentima, kao obloga fasade, primenjen je i formatirani cepani krečnjak, lokalnog porekla. Tamna fasadna stolarija kontrastira ostalim, svetlim površinama omotača kuće. Krov je pokriven crvenim falcovanim crepom. Konstrukciju kuće čini konvencionalni armirano betonski konstruktivni sistem koji čine betonski stubovi i kratka platna u vertikalnoj i sitnorebraste LMT tavanice u horizontalnoj ravni, ojačane ivičnim gredama.

Zidani elementi (ispune i pregrade) izvedeni su od gas-betonskih (Ytong) blokova. Kosi viševodni krov izveden je kombinovanom čeličnom i drvenom krovnom konstrukcijom na primarnim armirano betonskim nosećim elementima, čime se postignuti veliki prepusti strehe i veća visina dnevnog boravka.

U komponovanju arhitektonske forme primenjeni su modernistički motivi poput razbijanja simetrije u rasporedu fasadnih otvora, ali i folklorizama u vidu isturenog krova, odnosom prema svetlosti sunca, senkama, i primeni lokalnih materijala, naročito kamena i drveta u završnoj obradi fasadnih površina, čime se naglašava njihovo taktilno, koliko i vizuelno svojstvo. Oblikovni elementi, iako imaju svoje polazište u tradicionalnoj šumadijskoj kući karakterističnoj za ovo područje, nisu direktno preuzeti, već su transponovani na refleksivnom nivou u novi projektantski izraz.

Specifični lokalni oblici i forme narodnog graditeljstva nastali u sinergiji mašte naroda i zahteva podneblja preuzeti su na način da izazovu asocijacije i reminiscencije na davno viđene i doživljene oblike narodnog graditeljstva šumadijskog kraja, bez neposrednog preuzimanja ili kopiranja, već sa idejom da se na pravi način uspostavi prekinuti kontinuitet građenja u postupku uobličavanja potpuno savremenih oblikovnih rešenja u novoj funkcionalno-prostornoj celini, suptilno prilagodjenoj lokalnoj tradiciji i klimatskim uslovima.