Remodelacijom budvanskog priobalja uspostavlja se nova ambijentalna i funkcionalna cjelina sa šetalištem, zelenim zonama i naglašenim vizurama.

Autori:  Branislav Mitrović dia, Đorđe Alfirević dia, Dušan Grujović m. arch, Dušan Međedović m. arch, Uroš Majstorović m. arch.

Projektanti:  Ivana Lakić m. arch.

Koncept prostornog uređenja

Predloženim rešenjem je razmotrena remodelacija kompletnog budvanskog priobalja i pružena je mogućnost za stvaranje novog identiteta grada Budve. Predmetno područje je tretirano kao savremeni produžetak i reinterpretacija Starog grada Budve u prostornom, ambijentalnom i funkcionalnom smislu. Budva je u poslednjih nekoliko decenija doživela nagli razvoj koji je nažalost rezultirao, može se reći urbanističkim haosom, izgubila je identitet primorskog grada. Jedini kvalitetni urbani, prostorni i arhitektonski resurs je Stari grad. U projekciji rekonstrukcije takvog stanja smatramo da treba maksimalno istaći poziciju istorijskog središta kao repera, revitalizovati prostor buduće marine i dalje priobalja do rta Zavale. U ovom radu, autori su pokušali da upravo kroz ta tri repera (Stari grad, marina, šetalište sa plažom) pokušaju da Budvi vrate identitet. Smatramo da na ovom potezu zahtevane rekonstrukcije glavni novi artefakt treba da bude zeleni korpus visokog drveća (autohtone vrste primorskog bora, libanskog kedra, platana, u kombinaciji sa mimozom, oleandrom, magnolijom, mimozom, maslinom, itd.), radi stvaranja nove ‘‘arhitekture’’ koja bi ambijentalno i u vizurama sa mora prema kopnu, zaklonila urbanistički i arhitektonski nered i konture gabarita objekata u zaleđu.

Smatramo, da stvaranjem jednog takvog ‘‘jakog’’ pešačkog i zelenog koridora, koji se prožima i preklapa sa plažom, može da se ostvari autentični primorski ambijent. Prožimanjem šetališta i plaže sa širenjem plaže u međuprostor, sve do zelenih zasada, može se rešiti neuralgična i slaba tačka obale – deficit prostora za plažu i pripadajuće joj funkcije. Konceptom prostornog uređenja su prepoznate i razmatrane četiri ambijentalne prostorne cjeline (A – zaštićena zona Starog grada sa okolinom, B – marina sa zaleđem i kontakt zonama, C – Slovenska plaža sa šetalištem i pristupnim tačkama, i D – prelazni pojas od Slovenske plaže ka rtu Zavala i rt Zavala), koje su objedinjene u cjelinu, pri čemu svaka od njih posjeduje autentične specifičnosti.

Komunikacije

Predmetno područje je prožeto strukturom različitih komuniikacijskih tokova, koji su pozicionirani i dimenzionisani prema hijerarhiji, frekventnosti i značaju:

1. Trgovi i platoi su pozicionirani na mestima očekivanih velikih frekvencija (oko Starog grada i na čvorištima glavnih i poprečnih pešačkih tokova i veza).
2. Glavne pešačke tokove čine: šetalište „Slovenska obala” (prosječne širine oko 12 m, od Starog grada do iza hotela „Park”), šetalište uz marinu „Lungo mare” (prosječne širine oko 9 m, od Starog grada do kraja luke), pešačka komunikacija uz plažu (prosječne širine od 4 m, od kraja luke do hotela „Park”). Konkursnim rešenjem je predviđeno optimalno povećanje kapaciteta postojećeg šetališta za očekivanu frekventnost i njegovo povezivanje sa Bečićkim šetalištem.
3. Poprečni pešački tokovi pospješuju protočnost iz zaleđa Budve prema moru i omogućuju povezivanje zone šetališta i priobalja sa širom zonom Centra Budve, kao i prožimanje i sjedinjenje šetališta sa okolnom urbanom matricom).
4. Poprečne pešačke veze između glavnih tokova su uvedene kako bi se ostvarile javne površine (platoi) za komunikaciju, rekreaciju i događaje na otvorenom.
5. Kolski tokovi – povremeno i terminski, omogućeni su u dijelu (od platoa kod stare autobuske stanice do ulice iza hotela „Park”). Trasa je ograničena samo za potrebe motornog saobraćaja u funkciji Luke Budva i turističkih sadržaja uz obalu.

Stacionarni saobraćaj

Prostori za parkiranje i smještaj vozila nisu predviđeni u priobalnom pojasu, već je planirano korištenje garaža i kapaciteta za parkiranje van predmetnog područja (kako je najavljeno u raspisu konkursa). Izuzetak je pozicija nove nadzemne garaže koja je predložena u dijelu iza hotela Park.

Vizure

Ostvarivanje kvalitetnih vizura prema Starom gradu (prije svega zvoniku crkve Svetog Ivana kao istaknutom akcentu u silueti grada), kao i ostrvu Sveti Nikola su bili prioriteti u koncipiranju nove prostorne matrice priobalja. S tim u vezi su pojedini objekti i zone partera u ambijentalnoj cjelini Slovenske plaže, usmeravani prema pomenutim orijentirima kako bi se uspostavila bliska vizuelna relacija sa prepoznatljivim kulturnim i prirodnim obeležjima Budve.

Odnos prema marini

Zona buduće marine nije detaljno razmatrana (jer će tek biti predmet budućeg konkursa), ali je u konkursnom rješenju prikazana njena moguća dispozicija kako bi se ukazalo na neophodnost bliskog povezivanja zone marine sa zaleđem priobalja i njihovo prožimanje pomoću sistema poprečnih komunikacija, čime bi se ostvarila koherentnija struktura prostora u sektorima 2 i 3. Napominjemo i da su u našem predlogu posebno tretirane pozicije dodira i ukrštanja šetališta i komunikacija ka marini.

Odnos prema postojećoj fizičkoj strukturi

Postojeća fizička struktura je detaljno analizirana kako iz aspekta mogućnosti korištenja postojećih resursa, tako i iz pozicije održivosti čitavog rešenja. Konkursnim rješenjem su najvećim dijelom zadržani postojeći objekti u zoni između Starog grada i kraja marine, dok je u zoni Slovenske plaže zadržana samo vila Manojlović kao prepoznatljiv reper u neposrednom okruženju. Novi objekti – paviljoni (koji su u funkciji plaže pre svega) su postavljeni poprečno između šetališta i komunikacije uz plažu, tako da ostvare vezu između ove dve paralelne komunikacije, ali i da zadovolje potrebe korisnika i plaže i promenade. Ovakva dispozicija je uslovljena i zbog ‘‘otvaranja’’ vizura prema Starom gradu i zvoniku Svetog Ivana kao repernoj tački.

Odnos prema postojećem zelenilu

Konkursnim rešenjem je u potpunosti poštovan postojeći fond zelenila. Iz razmatranja su izuzeta samo ona stabla koja su prema Elaboratom taksacije zelenila već određena za seču. Postojeći fond zelenila je upotpunjen većim brojem novih sadnica koje su raspoređene duž glavnih pešačkih tokova u vidu drvoreda-aleje i u novoj park-šumi u zoni Slovenske plaže (pored hotela „Park”).

Materijalizacija površina, dizajn mobilijara i opreme

Planirana materijalizacija parternih elemenata bazirana je na korištenju prirodnih, kvalitetnih, trajnih i savremenih materijala, što ostavlja utisak reprezentativnosti u skladu sa namjerom i funkcijom prostora. Reprezentativni formati velikih kamenih ploča predviđeni su u zoni trga i šetališta uz Stari grad, uz marinu i na šetalištu „Slovenska obala” u rubnim dijelovima; površine od štokovanog betona predviđene su u poljima širine 6 m duž gornjeg šetališta, od gradskog parka (ispred školjkarnice) do veznog dijela sa rtom Zavala; pješačka staza i površine od drvenih greda (dekinga) prostiru se skoro duž čitavog plažnog pojasa, od marine do hotela „Park”; fontane i klupe su mjestimično raspoređene na optimalnom rastojanju duž čitave obale i predviđene su od kvalitetnih materijala, prevashodno od kamena, metala i drveta.

Ambijentalne karakteristike prostornih celina

Sektor 1 – Ambijentalna cjelina zaštićene zone Starog grada sa okolinom

Zoni ambijentalne cjeline oko Starog grada sa neposrednom okolinom je posvećena posebna pažnja s obzirom na nivo zaštite koji posjeduje. Analizom postojećeg ambijenta konstatovani su izvesni nedostaci čije je otklanjanje predloženo konkursnim rješenjem:

1. Zeleni pojas koji se proteže duž većeg dela priobalja se neartikulisano (rasuto) završava kod gradskog parka, neostvarujući adekvatnu relaciju sa prostorom oko Starog grada. S tim u vezi je predložen geometrizovan završetak uz novi trg pravilne forme uz zidine Starog grada, na poziciji nekadašnje austrougarske škole;
2. Šetalište „Slovenska obala” koje se proteže duž čitavog priobalja se neadekvatno završava kod zidina Starog grada, zbog čega je njegov tok propušten i završava se u vidu „trga na vodi”, odakle se pruža pogled prema pučini i povratno zidinama Starog grada;
3. Zone šetališta sa sjeverne i zapadne strane zidina Starog grada su „osvježene” novim drvoredima koji pružaju hlad i mjesta za odmor. Rješenjem je predloženo izmeštanje postojećih kafea iz zone uz zidine Starog grada u zonu novih drvoreda;
4. U zoni sjeverno od objekta lučke kapetanije formiran je novi ‘‘morski trg’’ sa pristanom za veće tranzitne ili linijske brodove – gradska luka.
5. U zoni između hotela Mogren i hotela Avala (iako nije u obuhvatu konkursa) anketno je prikazan predlog parternog uređenja, jer prostorno pripada zoni neposrednog okruženja oko Starog grada.
6. Redefinisanjem lukobrana nove marine predviđeno je proširenje postojeće plaže Pizana, koja postaje nova kupališna atrakcija pod zidinama Starog grada. Gradski bazen je premješten na novu poziciju uz objekat kulturnog centra na vodi.

Ambijentalna cjelina marine sa zaleđem i kontakt zonama

Proširenjem postojeće pješačke staze uz marinu (Lungo mare) i formiranjem šetališta paralelnog „Slovenskoj obali” ostvareno je značajno povećanje kapaciteta i protoka pešaka.

1. Oba glavna toka su međusobno povezana poprečnim pješačkim stazama, koje se unakrsno prepliću kroz zonu Gradskog parka čime je ostvarena koegzistencija planirane marine sa gradskim sistemom u cjelini.
2. Šetalište uz marinu je obrađeno u kamenim pločama većih formata, dok je zona od zgrade Jadranskog rječnog brodarstva do kraja marine dodatno proširena nad vodom i obložena drvenim gredama.
3. Postojeća grupacija restorana između gradskog parka i marine je zadržana u neizmjenjenom obliku, pri čemu su djelovi njihovih parcela učestvovali u remodelaciji javnih prostora.
4. Na mjestu povezivanja luke sa Solunskom ulicom u zaleđu, formirano je proširenje u vidu komunikacijskog čvorišta. Od te pozicije nastavlja izmjenjeni režim komunikacija sa paralelnim tokovima šetališta „Slovenske obale” i užom stazom uz plažu, koja je najviše u funkciji režima plaže i komunikacije u toj zoni.
5. Zona oko školjkarnice je predviđena za paviljone u vidu nadstrešnica koji se mogu iznajmljivati.
6. U produžetku Solunske ulice i Trga marine, predviđeno je proširenje lukobrana i formiranje pristupnog platoa sa pratećim sadržajima uz novoformirani kulturni centar na vodi. Kulturni centar sadrži programske sadržaje neophodne za kandidaturu Budve za evropsku prestonicu kulture. Krov centra je planiran kao amfiteatar orijentisan prema panorami Budve i vidikovac prema pučini.
7. Uz pristupni plato su predviđene pozicije novih gradskih bazena kojima se po potrebi može mijenjati dužina pomoću pokretne platforme.

Primjena načela energetske efikasnosti i ekološki prihvatljivih rješenja

Principi energetske efikasnosti su integrisani u različite aspekte rješenja, od primene uličnih svetiljki i druge opreme na solarnu energiju, koji su raspoređeni duž čitavog šetališta „Slovenska obala”, preko intenzivnog ozelenjavanja površina i formiranja dugih zasenčenih aleja sa obostranim drvećem, do primjene obnovljivih materijala u oblaganju drvenih staza (dekinga) na plažama i na klupama.

U radu je naročito posvećena pažnja ozelenjavanju. Dugački korpusi drvoreda ili korpusi zelenih zasada – artefakti, imaju dvostruku ulogu: kao nove ‘‘građevine’’ koje gradu daju drugačiji arhitektonski izraz i ‘‘pokrivaju’’ izgrađenu pozadinu i veoma važnu ulogu u ekološkom i energetskom bilansu, naročito u dijelu Slovenske plaže koja je ogoljena i veoma izložena velikim vrućinama. Zeleni koridor priobalja ima izrazitu ulogu u zasenčenju šetališta u pozadini, kao i u stvaranju različitih ambijentalnih cjelina i atmosfere u proširenju plažnih rekreativnih površina. U suštini, zeleni koridori stvaraju jedan novi eko ambijent i temperaturni bilans.

Podzemni kontejneri za odlaganje smeća predstavljaju ključni element principa ekološke održivosti na Slovenskoj obali. Ovi kontejneri omogućavaju efikasno sakupljanje i upravljanje otpadom, smanjujući negativan uticaj na okolinu.

Primenom podzemnih kontejnera, smeće se čuva pod zemljom, minimizirajući neprijatan miris i vizuelni uticaj na obalu. Ovakav sistem takođe sprečava nekontrolisano rasipanje smeća, smanjuje rizik od širenja insekata i glodara te poboljšava higijenu i čistoću obalnog područja.

Ovi kontejneri takođe pružaju mogućnost selektivnog odlaganja otpada, omogućavajući razdvajanje reciklabilnog materijala od ostatka smeća. To promoviše kulturu recikliranja i smanjuje količinu otpada koji završava na deponijama.

Kombinacija podzemnih kontejnera sa drugim ekološkim inicijativama, poput primene obnovljivih izvora energije i ozelenjavanja, doprinosi stvaranju održivog urbanog okruženja koje minimizira negativne uticaje na prirodu i stvara prijatno iskustvo za posetioce Slovenske obale.